خنده

شب یلدا در استان آذربایجان شرقی و غربی

آیین شب یلدا در این دو استان این گونه است که خوانچه های تزیین شده و پر زرق و برق را به خانه تازه عروس می برند. و در سینی های زیبا هندوانه های تزیین شده و شال های قرمز رنگ می گذارند. در حالیکه شمالی های کشورمان با تزیین ماهی این آیین را به جا میاورند.

شب یلدا در اصفهان

از دیرباز آیین و رسومات ویژه و خاصی در اصفهان جاری است و همچنان این رسومات پا برجا بوده و ادامه دارند. اصفهانی ها معتقدند که چله در ایران به دو قسمت تقسیم شده است اولی چله بزرگ و دومی چله کوچک.

زمان چله ی اول از اول دی ماه تا دهم بهمن است،ولی چله کوچک از دهم بهمن شروع می شود و تا سی بهمن ادامه دارد. شب چله و آیین برگزاری آن در مناطق مختلف، متفاوت است. در اصفهان این شب به نام چله زری نامگذاری شده ولی در شهرها و مناطق دیگر با رسم و رسومات مختلف این شب را عمو چله می نامند.

اصفهانی ها دو شب را با عنوان شب چله برگزار میکنند و رسوم مخصوص به خود را دارند. آیین شب یلدا در اصفهان با دورهمی گرم خانواده ها برگزار می شود. در این شب اصفهانی ها سفره ای را به نام سفره ی شب چله باز میکنند و در این سفره هندوانه را به شکل کروی که سمبل خورشید است قرار میدهند.

شب یلدا در کهگیلویه و بویر احمد

در این شب همه ی اقوام دور هم جمع میشوند تا پیرترین فرد فامیل برایشان «متیل» بخواند.

متیل یعنی قصه ی بلند و افسانه ای که توسط بزرگ فامیل روایت می شود. آنها برای اینکه زمستان پر باران و برفی داشته باشند، آش های محلی مانند دووا و شیر برنج طبخ می کنند. آش دووا یک نوع آش دوغ است.

مردم کهگیلویه و بویر احمد در این شب آیینی به نام «کاسه بهره» دارند و برای همسایه های فقیر غذا می برند.

غذای معروف و سنتی شب یلدای آنها آش کارده، شله ماش و شله بادام است.

شب یلدا در استان مازندران

مازندرانی ها شب یلدا را بسیار مهم و گرامی می دارند. آنها در شب چله به خانه بزرگترها می روند و با خوردن خوراکی و میوه های مخصوصی مثل انار و هندوانه و ازگیل شب را می گذرانند. شاهنامه خوانی میکنند و فال حافظ میگیرند. شب را با شنیدن داستان ها و سخنان بزرگترها صبح میکنند و معتقدند که صبح شب یلدا خورشید بر تاریکی و سیاهی پیروز شده است.

شب یلدا در استان فارس

مردم شیراز سفره شب یلدا را همانند سفره نوروز رنگین می کنند. آنها خوراکی های سرد از جمله مرکبات و هندوانه را برای افراد سرد مزاج و خوراکی های گرم مثل خرما و رنگینک را برای افراد گرم مزاج آماده می کنند. حافظ خوانی هم یکی از رسم های جدا نشدنی شب نشینی های شیرازی ها است.

شب یلدا در استان همدان

فال سوزن از آیین شب یلدا ی همدانی ها در شب چله است. به این شکل که همه دور هم می نشینند و پیرزنی به طور مداوم شعر می خواند و دختر کوچکی بعد از تمام شدن هر شعر، سوزن به یک تکه پارچه آب نخورده و نبریده می زند و شعرهای پیرزن به ترتیب نشستن مهمانها فال آنها میشود.

در همدان هم در شب یلدا خوراکی های مخصوص به شهر خود را که مربوط به آب و هوای آنجاست می خورند. در شهرهای ملایر و تویسرکان، خوراکی هایی مثل کشمش و گردو و مویز خورده می شود.

شب یلدا در استان اردبیل

در اردبیل نیز افراد فامیل دور هم جمع می شوند و تا نصفه های شب کنار هم می نشینند. خوراکی هایی که در این شب خوردنشان معمول است، هندوانه ، انار، پرتقال، تخمه، ماهی، پلو و …. می باشد.

شب یلدا در کرمانشاه

بر اساس آیین های قدیمی، مردم این شهر، شب چله را گرامی و عزیز می دارند و با شعر خوانی، قصه گویی، فال گرفتن و خوردن آجیل و خوراکی، شب را بیدار می مانند و شادی می کنند.

آنها میوه هایی که در این شب می خورند، نمادی از خورشید می دانند مثل هندوانه، انار سرخ، سیب سرخ و یا لیموی زرد.

قصه هایی مثل حسین کرد شبستری، رستم و سهراب، شیرین و فرهاد و شعر خوانی اشعار دلنشین و معروف شامی کرمانشاهی در این شب خوانده می شود و خوراکی هایی مثل مشکل گشا، آجیل، کاک، راحت الحلقوم، نان برنجی و شیرینی محلی به نام نان پنجره ای صرف می شود. گرفتن فال یکی از عادات زیبای کرمانشاهی ها است که رهنمودهای آن را با اتکا به اعتقادات خود، چراغ روشنی برای حل مشکلات خود قرار می دهند.

شب یلدا در کردستان

“شه وی چله”، اصطلاح کُردی شب یلدا است. در این شهر، از قدیم نان سنگک با دلمه برای پذیرای میهمانان تدارک میبینند و این کار به یک رسم رایج در این شهر تبدیل شده است.

شب یلدا در گلستان

مردم گلستان دور یک کرسی جمع می شوند و نقل اندازی می کنند. نقل اندازی همان تعریف داستان یا مثل گویی است. میوه های جنگلی و باغی، میوه های مخصوص این شب در استان گلستان است. شیرینی هایی مثل کَسمَک و مَت و همچنین کندس، لیمو، پرتقال و ولیک، سفره شب چله را در خانه گلستانی ها می آرایند.

شب یلدا در خراسان جنوبی

در خراسان جنوبی،آیین شب یلدا، کمی متفاوت تر از دیگر شهرها است. مثلاً یکی از خاص ترین آیین های شب یلدا در خراسان جنوبی، مراسم کف زنی می باشد.

مردم در این مراسم، اقدام به خیساندن ریشه گیاهی به اسم چوبک می کنند و بعد از چند بار جوشاندن، داخل ظرف بزرگ سفالی به اسم “تغار” می ریزند. سپس مردان طایفه با دسته چوب های نازک درخت انار به اسم دسته گز، مایع به دست آمده را هم زده تا به حالت کف در آید. جوانان قبل از اینکه کف را برای خوردن آماده کنند، با مالیدن آن به سرو صورت یکدیگر شادی میکنند. برای اینکه کف خوبی از این ماده به دست آید، بایستی این کار در محیط سرد انجام شود.

در آخر کفی که به دست می آید را با شیره شکر مخلوط کرده و آماده خوردن می کنند و درنهایت با پسته و مغز گردو تزیین نموده و برای پذیرایی از مهمانان بکار می برند.

شب یلدا در قزوین

شب یلدای قزوینی ها آداب و رسوم خاصی دارد. اهالی این شهر قبل از هر چیز به دید و بازدید و دیدار بزرگترهای فامیل رفته و برای آنها میوه های سرخ رنگ خشک شده ای به نام شب چره می برند. این کار از نظر آنها شگون دارد.

مردم این شهر با درست کردن سبزی پلو ماهی دودی و خوردن انار، هندوانه و تنقلات مختلف مثل گردو، تخمه، انجیر خشک، کشمش و آجیل مشکل گشا، شب طولانی یلدا را به اولین صبح زمستانی پیوند می دهند. زنان سالخورده باوردارند که اگر ننه سرما در این شب گریه کند، باران می بارد و اگر پنبه های لحاف بیرون بریزد، برف می بارد و اگر گردنبند مرواریدی پاره شود، تگرگ از آسمان میبارد.

شب یلدا در استان مرکزی

در استان مرکزی هم آداب و رسوم جالبی وجود دارد. در این شهر خانواده ها دور کرسی نشسته و انواع تنقلات و میوه ها مثل انگور ، هندوانه، نخودچی، کشمش، تخمه و خرما را روی سینی های قدیمی مسی چیده و میل می نمایند. ریش سفیدان و بزرگترهای فامیل غیر از خواندن اشعار سعدی، حافظ و فردوسی، داستان ها و خاطرات کهن ایران زمین را برای اهالی خانواده روایت میکنند.

منبع: baranpatogh